Báo Pháp Luật TP.HCM vừa phản ánh chuyện những năm gần đây các tòa án ngày càng thận trọng, kỹ lưỡng hơn khi giải quyết tranh chấp hợp đồng mua bán nhà, chuyển nhượng đất là hệ lụy của các khoản vay lãi nặng, một hình thức “xiết nợ” diễn ra khá phổ biến. Dù mất công, mất sức, tốn thời gian vì phải lật ngược hồ sơ, chứng cứ… nhưng cuối cùng nhiều tòa đã làm rõ sự thật, tuyên án công bằng và bảo vệ được nạn nhân của những kẻ cho vay lãi cao – vốn là bên yếu thế trong giao dịch.
Trao đổi, các chuyên gia đều cho rằng đây là định hướng xét xử mà ngành tòa án cần phát huy, nhân rộng hơn nữa dù trên thực tế, để chứng minh hợp đồng giả cách là không hề đơn giản bởi thủ đoạn của người cho vay càng ngày càng tinh vi.
Vẫn có thể tìm ra sơ hở
Theo luật sư (LS) Nguyễn Đức Thắng Ý – Giám đốc Công ty Luật YLAW&PARTNERS, Đoàn LS TP.HCM, hợp đồng giả cách thật ra là giao dịch vô hiệu do giả tạo nhằm che giấu một giao dịch dân sự khác. Đa số rơi vào trường hợp đi vay nóng, vay lãi cao ngoài xã hội rồi bị bên cho vay ép giả cách bằng hợp đồng mua bán nhà hay chuyển nhượng đất.
Khi có những căn cứ để xác định hợp đồng vô hiệu nhằm che giấu một giao dịch dân sự khác thì theo quy định của BLDS, tòa sẽ tuyên hợp đồng này vô hiệu và giải quyết hậu quả của hợp đồng vô hiệu. Vấn đề khó khăn là bên cho vay thường tiến hành thủ tục mua bán, chuyển nhượng đúng pháp luật trong khi bên đi vay nhiều khi không có chứng cứ gì chứng minh chuyện mua bán, chuyển nhượng đó chỉ là giả tạo nhằm đảm bảo cho khoản vay.
Tuy nhiên, theo LS Ý, nếu chịu khó, tòa vẫn có thể tìm ra những sơ hở trong giao dịch giữa các bên để chứng minh hợp đồng giả cách. Các căn cứ để chứng minh hợp đồng có giả cách hay không trước tiên là lời khai của các đương sự. Tiếp đến là xem xét trước, ngay hoặc sau thời điểm giao kết hợp đồng giả cách thì các bên có lập thêm hợp đồng nào nữa không. Cạnh đó cũng cần xét đến thực tế bên bán đã bàn giao nhà, đất hay chưa; nếu đã tự nguyện giao rồi thì rõ ràng không phải giả cách, nếu chưa bàn giao mà vẫn đang quản lý, sử dụng thì đây là một nghi vấn cần phải làm rõ. Rồi những người mua nhà, nhận chuyển nhượng đất có đến tận nơi xem xét tình trạng tài sản hay không…
Toàn văn bài viết được đăng tại: Báo Pháp luật Thành phố Hồ Chí Minh.
