Vụ việc bà NTML (trú thị trấn Đak Đoa, Gia Lai) bị Công an huyện Đak Đoa xử phạt 2 triệu đồng về hành vi chiếm giữ trái phép tài sản sau khi nhặt được điện thoại tại trụ ATM đang gây tranh cãi trong dư luận. Nhiều ý kiến cho rằng việc xử phạt của công an huyện là chưa thỏa đáng bởi bà L. đã chủ động trả lại chiếc điện thoại.
Có thể phạt cảnh cáo
Như Pháp Luật TP.HCM đã phản ánh, chiều 15-2, ông NVN đến trụ ATM của một ngân hàng để rút tiền. Rút tiền xong, ông N. đi ra nhưng để quên một điện thoại (trị giá khoảng 3 triệu đồng) trên bàn phím của trụ ATM. Khoảng 20 phút sau, ông N. quay lại tìm thì chiếc điện thoại trên đã mất. Mấy ngày sau, ông N. đến ngân hàng để nhờ trích xuất camera an ninh thì thấy bà L. vào rút tiền và lấy chiếc điện thoại mang đi.
Ông N. trình báo và cơ quan công an xác định khi thấy chiếc điện thoại, bà L. lấy đem về dùng mà không trình báo cơ quan chức năng để trả lại người bị mất. Hiện bà L. đã giao nộp lại chiếc điện thoại cho ông N., tuy nhiên bà vẫn bị xử phạt theo điểm e khoản 2 Điều 15 Nghị định 167/2013 (xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực an ninh, trật tự, an toàn xã hội…).
Theo luật sư (LS) Nguyễn Đức Thắng Ý – Giám đốc Công ty Luật YLAW&PARTNERS, Đoàn LS TP.HCM, khoản 1 Điều 230 BLDS 2015 quy định: Người phát hiện tài sản do người khác đánh rơi, bỏ quên mà biết được địa chỉ của người mất thì phải thông báo hoặc trả lại tài sản cho người đó. Nếu không biết địa chỉ của người đánh rơi hoặc bỏ quên thì phải thông báo hoặc giao nộp cho UBND cấp xã hoặc công an cấp xã nơi gần nhất để thông báo công khai cho chủ sở hữu biết mà nhận lại.
Trường hợp này bà L. không giao nộp cho cơ quan chức năng mà giữ chiếc điện thoại để sử dụng cho đến khi bị Công an huyện Đak Đoa phát hiện ra. Vì thế việc công an xử phạt hành chính bà như trên là có căn cứ. “Tuy nhiên, bà L. đã có thiện chí trả lại và tài sản chỉ có giá trị 3 triệu đồng nên thay vì phạt 2 triệu đồng thì áp dụng hình thức phạt cảnh cáo bà L. sẽ nhân văn, thuyết phục mà vẫn có tác dụng răn đe. – LS Ý nói.
Phải đánh giá rõ ý thức
ThS Võ Văn Tài, Phó Khoa kiểm sát hình sự, Trường Đào tạo, bồi dưỡng nghiệp vụ kiểm sát TP.HCM, cho biết: Người nào nhặt được của bị đánh rơi, bỏ quên có giá trị từ 10 triệu đồng trở lên và người mất tài sản hoặc cơ quan chức năng đề nghị trả lại mà cố tình không trả lại mới được xem là phạm tội chiếm giữ trái phép tài sản theo quy định tại Điều 176 BLHS.
Trong vụ này, chiếc điện thoại được xác định có giá trị là 3 triệu đồng thì bà L. không phải chịu trách nhiệm hình sự và bà cũng đã tự nguyện trả lại tài sản khi có yêu cầu. Tuy nhiên, nếu xử phạt hành chính thì cũng cần áp dụng pháp luật tương tự như quy định tại Điều 176 BLHS.
Nói cách khác, phải căn cứ vào việc chủ sở hữu hoặc cơ quan chức năng đề nghị trả lại mà người nhặt được tài sản không chịu giao nộp thì việc xử phạt mới hợp lý. Ban đầu bà L. chưa có ý thức trả lại điện thoại mà tạm thời bà giữ để xài nhưng sau đó, bà L. có thiện chí để trả lại và điện thoại bị bỏ quên có giá trị nhỏ, việc xử lý hành chính với mức 2 triệu đồng là không nên. “Lưu ý, điều kiện ràng buộc ở đây là cơ quan yêu cầu nhưng bà L. không trả mới xem là vi phạm theo đúng tinh thần của luật” – ThS Võ Văn Tài nói.
Một thẩm phán chuyên xử án hình sự cho rằng nguyên tắc chung việc xử phạt hành chính theo Nghị định 167/2013 với những trường hợp tương tự như trên là đúng. Tuy nhiên, cần lưu ý là không phải lúc nào người dân cũng nắm rõ quy định tự trình báo cơ quan có thẩm quyền. Ngoài ra, đôi khi do tài sản nhặt được có giá trị thấp, người nhặt được bận chưa có thời gian đi trình báo… nên cần xem xét kỹ khi quyết định xử phạt.
Toàn văn bài viết được đăng tại: Báo Pháp luật Thành phố Hồ Chí Minh.
